Z okazji Międzynarodowego Dnia Walki z Depresją`2022, eksperci Bajkodajni życzą wszystkim dzieciom i ich rodzicom szczęścia, radości, optymizmu oraz uśmiechu od ucha do ucha na każdy dzień.
Przy tej okazji chcemy poruszyć temat depresji wśród dzieci. Jest to problem poważny, pogłębił się w czasie pandemii COVID-19. Jeszcze przed pandemią szacowano, że na depresję choruje 1,5 mln Polaków. Obecnie liczba ta się podwoiła, a wśród osób najbardziej zagrożonych tą chorobą są osoby, które odbywały kwarantannę, utraciły pracę, ciężko chorowały lub straciły bliską osobę oraz ludzie młodzi i właśnie dzieci.
Przykładowo Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, która pomaga dzieciom w radzeniu sobie z różnymi problemami, podaje, że w 2021 przeprowadziła ponad 823 interwencji pomocy dzieciom z depresją. Od 2007 liczba interwencji Fundacji wzrosła ośmiokrotnie.
Inne badanie, przeprowadzone przez firmę AXA latem 2020 roku pn. „Zdrowie psychiczne Polaków w czasach pandemii COVID-19” wskazało, że około 1/3 Polaków miała w swoim życiu bezpośredni kontakt z depresją, a 1/8 sama doświadczyła tej choroby. Największe doświadczenie w tym zakresie mają osoby najmłodsze.
W czasie pandemii nasiliły się problemy, związane z izolacją, zaburzeniami relacji międzyludzkich, bo podczas kwarantanny kontakty międzyludzkie były znacząco ograniczone. Dodatkowo pojawiło się poczucie osamotnienia, które negatywnie wpłynęło na zdrowie psychiczne szczególnie dzieci. Problemy, na jakie zwracają uwagę specjaliści, to fakt, że pandemia nie poprawiła sytuacji pacjentów z depresją, a wręcz ją pogłębiła. Kolejki do specjalistów były kilkumiesięczne, a w okresie pandemii znacznie się wydłużyły. Ponadto, psychiatria publiczna w Polsce jest stale niedofinansowana, co stanowi ogromny problem dla pacjentów. Na leczenie psychiatryczne przeznacza się znacznie mniej niż w innych krajach Unii Europejskiej i na świecie. Usługi prywatne są drogie, nie na każdą kieszeń. Nie każdego stać na leczenie prywatne, a na wizytę na NFZ trudno się dostać. Ludzie poszukują bardziej dostępnych metod i narzędzi nie tylko leczenia, gdy już pojawi się problem, ale także zapobiegania rozwinięciu się choroby, zwłaszcza u dzieci. Jednak na prewencję także nie ma funduszy, a problem zdrowia psychicznego dzieci jest bagatelizowany. Dlatego tak wiele dzieci nie otrzymując pomocy u zarania problemu, zapada na poważną chorobę, którą trzeba leczyć farmakologicznie.
Czym jest depresja u dzieci? To problem złożony. Zgodnie z definicją przytoczoną w podręczniku Moniki Turno pt. „Dziecko z depresją w szkole i przedszkolu”: depresja jako choroba (…) to długotrwały, szkodliwy i poważny stan charakteryzujący się nadmiernym obniżeniem nastroju oraz innymi objawami psychicznymi, behawioralnymi i fizycznymi. Co ciekawe, Joanna Chatizow w książce pt. „Depresja i samobójstwa wśród dzieci i młodzieży” dowodzi, że depresja nie jest oznaką słabości, jest raczej konsekwencją tego, że za długo było się zbyt silnym.
Trzeba pamiętać o tym, że depresja nie jest zjawiskiem, które szybko samo przejdzie, ani też wymysłem, smutkiem, demotywacją, chandrą, dołkiem, lenistwem, przemęczeniem czy złą wolą dziecka. Może mieć podłoże genetyczne, dziecko może mieć predyspozycje do depresji, ale by się ona ujawniła potrzebne są sprzyjające okoliczności, takie jak negatywne doświadczenia życiowe: nieszczęśliwe zakochania, przemoc rówieśnicza, kłótnie, rozwód rodziców, rozstania, presja szkolna, gorsze oceny itp. Rozwój choroby możemy zaobserwować, gdy dziecko się nadmiernie złości lub jest długotrwale smutne albo gdy doświadcza niekończących się rozczarowań. Fizyczne reakcje na depresję to przesypianie problemu, objadanie się. Ale mogą to być także groźne reakcje takie jak autoagresja czy nawet samookaleczenia.
Co zatem robić, aby zapobiegać rozwojowi depresji u dzieci? Ważne, by dawać dziecku siłę i wsparcie, rozwijać u niego umiejętności społeczne, uczyć je nawiązywania relacji z innymi ludźmi. Dziecko, u którego rozwija się depresja, myśli takimi kategoriami: nikt mnie nie rozumie, nic mi nie wychodzi, nic nie potrafię, nie chce mi się żyć, lepiej by było gdyby mnie nie było, jestem beznadziejny. Bezwiednie wylogowuje się z życia myśląc schematem: nie dam rady, tak mi wstyd, to nie dla mnie. Dziecko ogarnia niemoc, brak sił i energii, smutek, lęk, poczucie winy, brak nadziei, brak radości życia. Dziecko w depresji przeżywa rosnący ból istnienia.
Skąd wiemy, że nasze dziecko przeżywa poważny problem, który go przerasta? Objawami depresji u dziecka są: długotrwale obniżony nastrój, nieodczuwanie przyjemności, brak poczucia sensu życia, obniżona samoocena, problemy w nauce, gorsze oceny, spóźnienia. Łatwo można zaobserwować symptomy pojawiającej się u dziecka depresji, gdy zaczyna ono mieć problemy ze snem, wycofuje się z relacji z rówieśnikami, spędza czas głównie w domu, przed komputerem, telewizorem. Zaniedbuje swoje obowiązki, a w skrajnych przypadkach ma myśli samobójcze. Rezygnuje z zainteresowań, wchodzi w kłótnie, pyskówki. Nie ma na nic siły. Ważne, by być blisko dziecka i współodczuwać razem z nim. Dziecko nie obnosi się bowiem ze swoimi problemami. Zwykle w towarzystwie udaje dobre samopoczucie. Po powrocie do domu podobnie zachowuje się wobec domowników. Koszmar zaczyna się dopiero wówczas, gdy zostaje samo z sobą. To w samotności przeżywa lęki i bóle istnienia.
Nie ma jednego schematu postępowania u dzieci z depresją. Reakcje dziecka mogą być bardzo różne: od skrajnego spowolnienia do skrajnego pobudzenia. Dziecko zwykle ma nadmierne poczucie winy, przejawia drażliwość, bezradność wobec problemu, z którym samo sobie nie radzi. Ostre reakcje, takie jak myśli samobójcze u dziecka to sygnał alarmowy, że trzeba szybko szukać pomocy. Ale tak naprawdę pomocy trzeba szukać od razu, gdy widzimy u dziecka takie zachowania jak: skubanie skórek, uderzanie pięścią o ścianę, zaburzenia odżywiania.
Jak twierdzi Elizabeth Wurtzel w książce pt. „Kraina prozaca”, pragnienie zanegowania depresji własnej i cudzej jest w naszym społeczeństwie tak silne, że wielu ludzi uzna, że masz problem dopiero w chwili, gdy fruniesz z okna dziesiątego piętra. To szokujące stwierdzenie. Odpowiedzialność za zaobserwowanie pierwszych objawów depresji spoczywa na najbliższych. Rodzice powinni obserwować swoje dziecko, by zauważyć pierwsze objawy depresji. Muszą zauważyć i uznać, że spowolnienie dziecka to nie jest lenistwo. Muszą uwierzyć, że dziecko naprawdę cierpi i choruje. Nie wolno bagatelizować problemu ani go lekceważyć. Należy natychmiast zapisać dziecko do psychiatry lub psychoterapeuty. Co więcej, w takiej sytuacji rodzice muszą przemyśleć jakiego wsparcia potrzebują i dać je sobie.
Jak pomóc dziecku, gdy już wiemy, że ma depresję? Co należy w takiej sytuacji mu powiedzieć? Z pomocą przychodzą pytania i stwierdzenia takie jak: czy chcesz pogadać?, trochę się o Ciebie niepokoję, pogadajmy, powiedz o tym trochę więcej, chcę lepiej to zrozumieć i co najważniejsze: mam dla Ciebie czas!
Rodzicu stań na wysokości zadania i pozwól dziecku wypowiedzieć się do końca. Pamiętaj: nie spiesz się, nie udzielaj rad, nie oceniaj emocji, nie zniechęcaj się odmową. Czasem wystarczy jedno zdanie: jakby co, to pamiętaj, że jestem i możemy pogadać, gdyby coś się działo, chętnie Cię wysłucham. Absolutnie nie porównuj i nie wartościuj. Nie mów nigdy dziecku: ja na Twoim miejscu zrobiłbym to tak, w moich czasach było tak i tak, no co Ty uszy do góry, no nie przesadzaj itp.
Według statystyk prowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny dzieci w wieku od 3 do 6 lat jest w Polsce 1,7 mln, a w wieku od 7 do 12 lat 2,2 mln. Łącznie w wieku od 3 do 12 lat mamy w Polsce 3,9 mln dzieci. Ministerstwo Zdrowia podaje, że zaburzenia psychiczne dotykają 20 proc. dzieci, a 8-9 proc. wymaga opieki specjalistycznej. Dzieci z zaburzeniami psychicznymi jest więc w Polsce w tym przedziale wiekowym 780 tys. Z badania przeprowadzonego przez Bajkodajnię na grupie 460 przedstawicieli rodziców wynika, że brakuje w Polsce psychiatrów i psychoterapeutów dziecięcych. Wykluczyliśmy psychiatrię dziecięcą z systemu zdrowia, to temat wstydliwy, tabu. Leczenie dziecka prywatnie jest drogie, a na wizytę na NFZ trzeba długo czekać. Nie powstają w Polsce nowe placówki leczenia depresji u dzieci, zamykane są dotychczasowe oddziały. Wizyty u specjalisty są drogie, kosztują nawet do 400 PLN za 60 minut w Warszawie. Dobry psychiatra dziecięcy w Polsce bierze 280 zł za 30-minutową konsultację. Nie prowadzi się działań profilaktycznych. Generalnie brak jest atencji dla problemu depresji u dzieci, a problem narasta. Brakuje w społeczeństwie wiedzy na temat zaburzeń lękowych u dzieci, dlatego problemy są diagnozowane w zawansowanym stadium rozwoju choroby. Zwykle potrzeba już szybkiego dostępu do specjalisty. Szkoły i przedszkola nie są dostosowane do pracy z dziećmi z problemami psychicznymi, traktują temat powierzchownie. Rodzice skarżą się na niedobór psychiatrów dziecięcych: w dziecięcym szpitalu klinicznym w Warszawie najbliższy termin zapisu do poradni to połowa 2024 roku. W Poznaniu na prywatną wizytę czeka się ok. 5 miesięcy, a potrzebna jest szybka reakcja. Rodzice zwracają uwagę na samopoczucie dzieci, ale nie wiedzą jak diagnozować poważniejszy problem, nie mają wsparcia w tym zakresie w przedszkolu, szkole, przychodni zdrowia. W reakcji na złe samopoczucie dziecka rodzice są bezradni, szukają pomocy u specjalisty, a z tym jest problem, ponieważ wizyty w placówkach publicznych są niedostępne, a prywatnie też jest się trudno dostać i jest bardzo drogo. Bajkoterapia/storytelling online to bardzo ciekawa propozycja dla rodziców borykających się z problemami psychicznymi dzieci, może być pomocna dziecku. Rodzice chętnie skorzystaliby z sesji bajkoterapii/storytellingu online dla swojego dziecka. Są gotowi udostępnić terapię w aplikacji online swojemu dziecku. Generalnie rodzice widzą potrzebę wprowadzenia na rynek platformy gromadzącej treści poprawiające dobrostan dzieci i chętnie by z niej korzystali. Nad takim rozwiązaniem powszechnie dostępnej aplikacji mobilnej wspierającej rodziców dzieci z problemami depresyjnymi pracują obecnie eksperci Bajkodajni.
Jeśli jesteś rodzicem dziecka z depresją nie zwlekaj z podjęciem działania, bezzwłocznie szukaj pomocy w ośrodkach interwencji kryzysowej, poradniach zdrowia psychicznego, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, szkołach, przedszkolach. Na początek wejdź w kontakt z przedszkolem lub szkołą. Nie zniechęcaj się, walcz, próbuj. Poszukuj innowacyjnych narzędzi prewencji i pomocy wspomagającej leczenie, takich jak np. bajki terapeutyczne, terapia cyfrowa, wsparcie online. Pomocy szukaj także w organizacjach pozarządowych, zajmujących się tematem depresji u dzieci, takich jak na przykład Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
Nie zwlekaj skontaktuj się, Fundacja prowadzi telefony zaufania:
116 111 telefon zaufania dla dzieci i młodzieży
800 100 100 telefon zaufania dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci
22 484 88 01 antydepresyjny telefon zaufania
#depresja #lęki #dziecizdepresją #malipacjenci #stopdepresji #pandemia #izolacja #zdrowiepsychiczne #leczenie #prewencja #zapobieganie #psychologia „psychoterapiadziecięca #terapiacyfrowa #bajkoterapia #storytelling #bajkodajnia #dajemydzieciomradość #radośćdziecka #dajemydzieciomsiłę #zdrowedziecko #MiędzynarodowyDzieńWalkizDepresją